Women Talking (2022)

Acht vrouwen bespreken of zij in de kolonie blijven en hun verkrachters zullen vergeven, of ze zullen blijven en vechten tegen de patriarchale overheersing, en of ze zullen vertrekken. Een van elders teruggekeerde man houdt de notulen bij. Een Kammerspiel met een bijzonder en actueel thema over vrouwen die eindelijk een stem krijgen, en die stem nemen. De film viel niet mee, deze Oscar-genomineerde en met vier sterren bejubelde film die ik als tenenkrommend ervaarde, als een veel belovend toneelstuk met te literaire teksten die de actrices en de ene acteur tot wanhoop moeten hebben gedreven. De vrouwen vormen in woord en gezang een divers ensemble, maar er wil geen gloed vanaf stralen noch worden hun tegenstrijdige emoties op enig moment voelbaar. Je hoort ze met enige moeite in hun spreken. August, de man die notuleert, speelt met een gebeitelde glimlach de onderdanigheid zelve en valt hij uit deze rol, dan put hij zich uit in slaafse excuses. De bibbers kreeg ik ervan. Typische theaterverfilming, dacht ik tijdens het kijken, maar de aftiteling geeft boekverfilming aan. Geknipt voor het theater dus.

De film doet haar titel eer aan want bestaat bijna alleen uit gepraat door een aantal vrouwen in een streng gelovig dorp die te horen hebben gekregen van de mannen dat ze hun verkrachters moeten vergeven of anders moeten vertrekken zodat de vrouwen bijeen komen om te beslissen of ze blijven om de strijd met de mannen aan te gaan of vertrekken (vergeven is geen optie). Behalve de te verwachten kritiek op hoe het geloof vorm heeft gekregen in deze mannenwereld – gaan ze echt niet naar de hemel als ze hun verkrachters niet vergeven of is dat een regel van de mannen om de vrouwen te onderdrukken? – lijkt de film vooral filosofische vragen op te willen werpen, maar die komen nooit verder dan clichés, zoals dat onzekerheid de enige zekerheid is, bekende dilemma’s, zoals of je geweld mag gebruiken om geweld te stoppen, en nog meer cliché-overwegingen, zoals dat de verkrachters in zekere zin ook slachtoffer zijn van de verkrachtingscultuur waarin ze zijn opgevoed. Diep gaat het gesprek echter nooit en interessant wil het dan ook niet worden, want veel actie zit er ook niet in. De film lift ook mee op het huidige maatschappelijke debat: er zit zelfs een transgender in en een man die – tegen het gevestigde rolpatroon in – het wel heeft ‘begrepen’ en een totaal watje is die alleen maar huilt en zich aan de vrouwen onderwerpt. De titel van de film is natuurlijk ook een metafoor: vrouwen hebben altijd moeten zwijgen maar spreken zich nu uit hetgeen het begin van de verandering is. Maar helaas is wat ze te zeggen hebben niet interessant… Kortom, de film bestaat ruim 100 minuten lang uit vrijwel oninteressant geouwehoer: ik vind het een mislukte en vervelende film en had de 100 minuten liever beter besteed.

De vrouwen binnen een religieuze, in afzondering levende gemeenschap maken van de afwezigheid van de mannen om een bijeenkomst te organiseren om te bespreken wat ze kunnen doen om een einde te maken aan de vreselijke manier waarop mannen hun behandelen. Na een geïmproviseerd referendum krijgen worden drie generaties vrouwen uit drie families gekozen om samen te beslissen wat de vrouwen gaan doen: blijven en het gevecht aan gaan of de kolonie verlaten. Aangezien het de vrouwen verboden is te leren lezen en schrijven, is leraar August [Ben Whishaw] aanwezig om notulen te maken voor het nageslacht. Het scenario van Polley en Miriam Toews legt op overtuigende wijze de dilemma’s bloot waar in onderdrukking levende vrouwen (ook nu nog) mee te maken krijgen. Mara, Foy en Buckley zijn de grote namen in de cast (McDormand heeft relatief kleine rol), maar het beste werk komt van Judith Ivey en Sheila McCarthy (als de twee oudste vrouwen), van Kate Hallett (als de jonge Autje) en van Whishaw.